Ο Ιωακείμ Φοίνιξ ως Joker
Μετά από πρόταση συναδέλφων ψυχιάτρων, φίλων αλλά και πελατών πήγαμε να ψυχαγωγηθούμε με την ταινία Τζόκερ. Λίγο προτού ξεκινήσει το θρίλερ κυβέρνησης –αντιπολίτευσης, ΜΜΕ.
Ωραία ψυχαγωγία! Κάθε άλλο παρά διασκεδαστικό ήταν το θέαμα, ιδιαίτερα για μας που έχουμε ζήσει χρόνια στην σύγχρονη Gotham City, τη Νέα Υόρκη, καθώς σίγουρα, ο σεναριογράφος αυτήν είχε για πρότυπο κι ας την συνέχεε, συμβολικά, με τη πόλη δράσης του Batman.
Οι σκηνές βίας στους δρόμους της Cotham City ήταν όμοιες μ’ αυτές που βιώσαμε στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Τη στιγμή που του κλέβουν την πινακίδα ON SALE τα χαμίνια και ο πειναλέος Τζόκερ τα παίρνει από πίσω και στο στενό αδιέξοδο τους ζητά να την επιστρέψουν, η απρόβλεπτη αντίδρασή των χαμινιών ήταν κάτι αναμενόμενο τον μαύρισαν στο ξύλο, ακριβώς όπως έκαναν τα τρία μέλη μιας gang μέσα στο subway. Με μια πολύ «μικρή» διαφορά, τη δεύτερη φορά ο Τζόκερ είναι οπλισμένος. Ένας συνάδελφός του από τη δουλειά, του προμήθευσε το περίστροφο με μεγαλύτερη ευκολία από ότι αν τον φίλευε τυρόπιτα.
Και τότε αρχίζει ο φαύλος κύκλος της βίας. Ένας συμπαθητικός και φιλότιμος γιος που φροντίζει με περισσή στοργή την κατάκοιτη μητέρα του μετατρέπεται σε ένα τερατώδη vigilante. Όταν στη δουλειά τον απολύουν γιατί σε μια θεατρική παράσταση για άρρωστα παιδιά από αδεξιότητα του πέφτει το περίστροφο, αγριεύει ακόμη περισσότερο. Προσπαθεί να δικαιολογηθεί στο διευθυντή πως ήταν ψεύτικο και μέρος της δουλειάς, να σκορπίζει χαρά σαν τζόκερ στα άρρωστα παιδιά, αλλά κανείς δεν τον πιστεύει. Ακόμη και ο συνάδελφος που του χάρισε το όπλο δεν τον καλύπτει για να μην απολυθεί κι ο ίδιος. Οι σκληρές συνθήκες διατήρησης μιας δουλειάς απέναντι στο φάσμα της πείνας, καταντά τους ανθρώπους απανθρώπους. Όσο για το διευθυντή τον απολύει με βάση τον κανονισμό, δε τον νοιάζει αν έχει μια μάνα να ταΐσει συν τον εαυτό του κι επιπλέον τα ψυχοφάρμακα που άφθονα καταβροχθίζουν κι οι δυο.
Μόνη λύση για μάνα και γιο ο υποψήφιος δήμαρχος της Gotham City για τον οποίο ο Τζόκερ ξέρει πως η μάνα του εργαζόταν σαν υπηρέτρια. Υπηρέτρια, μέχρι τη στιγμή που ο γιός ανοίγει ένα από τα πολλά αναπάντητα γράμματα που η μάνα στέλνει στον υποψήφιο. Τότε μαθαίνει μια αλήθεια(;) που χρόνια η μάνα έκρυβε από τον γιό· είναι γιός του υποψήφιου δημάρχου αφού ήσαν εραστές. Ελπίζοντας ότι θ’ αλλάξει τη μοίρα του τον βρίσκει στ’ αποχωρητήρια ενός ξενοδοχείου μετά από μια ομιλία σαν υποψήφιος. «Θέλω, χρειάζομαι έναν πατέρα να πάρει». Αντί για πατρική στοργή εισπράττει μια γροθιά στα μούτρα και το σοκαριστικό νέο ότι η μάνα του είναι τρελή για δέσιμο. Στέλνει γράμματα κι εξευτελίζει τον υποψήφιο δήμαρχο.
Ο Τζόκερ έχοντας διακόψει την φαρμακευτική αγωγή από αδυναμία να τ’ αγοράσει καθώς η έλλειψη πόρων στο City διαλύει τις ψυχιατρικές δομές, αλλά και από μια έντονη εσωτερική επιθυμία να ζήσει ελεύθερος, χωρίς τη δέσμευση της υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας με την ψυχολόγο ή οποία έτσι κι αλλιώς τον διακόπτει ελλείψει χρημάτων. Είναι εντυπωσιακή η συνειδητοποίηση του Τζόκερ την ώρα που διακόπτει μαζί της. «Δεν νοιαζόσουνα ούτε στιγμή για μένα και όσα σου έλεγα τα έγραφες έτσι δεν είναι;»
Η ευφορία της ελευθερίας φαίνεται να τον κατακτά καθώς φονεύει πυροβολώντας και σωριάζει θύματα στον υπόγειο ή βγάζοντας με ψαλίδι τα μάτια του πρώην συναδέλφου που του προμήθευσε το όπλο.
Αδίστακτος εισβάλει στο αρχείο του ψυχιατρείου όπου είχε φάκελο η μητέρα του και απαγάγει το αρχείο της. Η οδύνη του κορυφώνεται καθώς μαθαίνει από το φάκελό της ότι η μάνα του πάσχει από παρανοϊκή ψύχωση και ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας. Το δράμα κορυφώνεται όταν πνίγει τη μάνα του (για να την απελευθερώσει; Για να απελευθερωθεί αυτός από την τρέλα της; Και για τα δυο;)
Ο επόμενος στο στόχαστρο είναι ο τηλεπαρουσιαστής Μάρεϊ (Ρόμπερτ ντε Νίρο) που του παίρνει συνέντευξη σεβόμενος την επιθυμία του, ως Τζόκερ και όχι με το πραγματικό όνομά του. Κι εκεί μπρος στις χιλιάδες τηλεθεατών τον πυροβολεί καταλογίζοντάς του πως είναι αδιάφορος στον ανθρώπινο πόνο και τη δυστυχία· τον νοιάζει μόνο η τηλεθέαση. Μια τόσο ρεαλιστική σκηνή απρόσμενου φόνου στα μάτια χιλιάδων θεατών έχει ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα· ξυπνά την οργή της μάζας για την αδικία και την εκμετάλλευση που υφίσταται. Φουντώνει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης αλλά και το πάθος του πλήθους για δικαιοσύνη, εκδίκηση στην καταπίεση της άρχουσας τάξης, των ισχυρών και των πλουσίων, των ισχυρών και κυρίως των πολιτικών οι οποίοι μόνο για την ψήφο ενδιαφέρονται και την τσέπη τους. Φορώντας από μια μάσκα κλόουν οι πολίτες, έχοντας υπόδειγμα τον παλιάτσο Τζόκερ διαλύουν, τη Gotham City η οποία σπαράσσεται από ένα κύμα ανυπολόγιστης βίας που διαλύει όλους τους θεσμούς και νόμους, πυρπολούν μαγαζιά και αυτοκίνητα σκοτώνουν τα όργανα της τάξης και όποιον προσπαθεί να εναντιωθεί. Ένας κλόουν παίρνει από κοντά τον υποψήφιο δήμαρχο Γουέην, εκπρόσωπο της υποκρισίας και της αδιαφορίας στον ανθρώπινο πόνο, τη μιζέρια και την αγωνία της φτώχιας και τον σκοτώνει μπρος στη γυναίκα του και τα παιδιά του. «Πότε νοιάστηκες για μας; Τι έκανες για μας;» Αμείλικτα τα ερωτήματα.
Το έργο τελειώνει με τον Τζόκερ ανεβασμένο στην οροφή ενός αυτοκινήτου ν’ αποθεώνεται από το πλήθος ενώ αυτός κορυφώνει την σκηνή με χειρονομίες παλιάτσου και με το απρόσφορο γέλιο που κατά κρίσεις τον έπιανε χωρίς να το ελέγχει με έναν απόηχο υστερικής χροιάς.
Η επόμενη σκηνή τον δείχνει δεμένο με ζουρλομανδύα στο ψυχιατρείο. Ως προς εμάς, ο Τζόκερ έπασχε από ψυχωσικού τύπου διαταραχή επί εδάφους οριακής διαταραχής της προσωπικότητας.
Ένα έργο χωρίς κάθαρση που διδάσκει την τυφλή βία στη βία των δρόμων των μεγαλουπόλεων πώς να παίρνεις το δίκαιό σου όχι με νόμιμα μέσα αλλά με το πιστόλι και το μαχαίρι ξεσπώντας επί δικαίων και αδίκων δεν είναι ακατάλληλο μόνο για τους εφήβους αλλά και για τους ενήλικες. Ξέρουμε ότι θα βρεθούν πολλοί που θα αντιδράσουν σε όσα γράφουμε. Είναι οι γνωστοί που κόπτονται για τα δικαιώματα των ανθρώπων, των μειονοτήτων, των αδικημένων της ζωής αλλά και των θυμάτων του καπιταλιστικού τέρατος. Όμως στην ωμή πραγματικότητα, αν προσπαθήσει κάποιος ή κάποιοι με τέτοιους τρόπους ν’ αντιμετωπίσουν το πανίσχυρο Σύστημα ένα πράγμα επιτυγχάνουν· να το κάνουν ισχυρότερο, θανατηφόρα απειλητικό και ασύλληπτα καταπιεστικό. Η Γαλλική Επανάσταση, η Κομμουνιστική, η Ναζιστική επέλαση με όσα πτώματα, αποκεφαλισμούς, εκτελέσεις, κρεματόρια κι αν επιβλήθηκαν δεν άλλαξαν την πορεία της ανθρωπότητας προς ένα πιο πνευματικό επίπεδο. Δεν δημιούργησαν τις προϋποθέσεις ενός πολιτισμού ειρήνης, αυτοσυνειδησίας των προσώπων και των λαών, δεν χάρισαν κοινωνική γαλήνη, ευημερία χωρίς κραδασμούς και συγκρούσεις, αλλά σε ανακύκλωση του φαύλου κύκλου της βίας. Δεν οδήγησαν ποτέ σε ολοκληρωμένη κάθαρση, από την τραγικότητα των συνθηκών του θνητού μας βίου, ούτε σε αναγέννηση των λαών κι ελπίδα για μια άλλη κατάσταση ζωής όπου ο πόλεμος και η διαμάχη ατόμων και λαών δεν θα έχει λόγω ύπαρξης και όλοι θα μοιράζονται από κοινού τα αγαθά της Φύσης και της Επιστήμης. Από αυτή την πλευρά το έργο ήταν μια μετριότητα στις τόσες, χωρίς διέξοδο και λύση.
Ευαγγελάτος Γεώργιος
Πρόσφατα Σχόλια