Χαρακτηριστικά των προοιδιπόδειων μορφών ομοφυλόφιλης διαστροφής. Υποτύποι Ι & ΙΙ.Μάθημα 5ον

Τα χαρακτηριστικά των προοιδιπόδειων μορφών ομοφυλοφιλίας είναι:

1.Η προοιδιπόδεια μορφή διαστροφής, όπως είπαμε, οφείλεται σε καθήλωση του ατόμου σε προοιδιπόδεια μορφή ανάπτυξης, δηλαδή μεταξύ των πρώτων έξη μηνών ζωής και των τριών ετών.

2.Το κίνητρο που την καθοδηγεί είναι ασυνείδητο και έχει σαν αφετηρία το άγχος εκμηδένισης ή το βασικό άγχος κατά την Χορνάι, δηλαδή το αίσθημα του επαπειλούμενου κινδύνου κατά της ύπαρξης του μικρού νηπίου όταν αυτό ευρίσκεται μπρος σε μια δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση που απειλεί να το συντρίψει αν εξελιχθεί αρνητικά και καταστροφικά γι” αυτό. Π.χ. Την ώρα που ένας γονιός εξ αιτίας ενός ξεσπάσματος θυμού κακοποιεί το δίχρονο παιδί του προκαλώντας του κατάγματα και αιματώματα στο κεφάλι, γίνεται η αιτία να συνδέσει το παιδί την οργή και το θυμό, την ευαλωτότητα με την επιθετικότητα, την καταστροφικότητα με τον φόβο της εκμηδένισης που νιώθει από τον μαινόμενο γονέα με κάποια διαστροφική συμπεριφορά.

3.Υπάρχει σοβαρή διαταραχή του καθορισμού της ταυτότητας του φύλου. Π.χ. σε έναν ομοφυλόφιλο άνδρα υπάρχει μια ψευδής, ρηχή, αδύναμη και κατ’ επίφαση ανδρική ταυτότητα. Παρόμοια στη λεσβία υπάρχει μια ψευδής, διαστρεβλωμένη και μη αποδεκτή από την ίδια θηλυκή ταυτότητα προερχόμενη από τη μάνα, η οποία εκλαμβάνεται ότι μισεί την κόρη της αλλά και μισείται από αυτή. Αυτή η διαταραχή στον καθορισμό της ταυτότητας του φύλου δεν είναι ποτέ απούσα από την ξεκάθαρα περιγεγραμμένη διαστροφή. Μπορεί όμως να κρύβεται και να χρειάζεται πολύ επίμονη κι ενδελεχή αναλυτική εξέταση του ασυνείδητου του ψυχαναλυόμενου από τον ψυχαναλυτή, για να αποκαλυφθεί.
Η εμμονή του άνδρα ομοφυλόφιλου αλλά και της λεσβίας στην πρωτογενή ταύτιση με τη γυναίκα (μάνα), μια ταύτιση που είναι φυσιολογική μεταξύ του 2ου και του 3ου χρόνου ζωής, όταν συνεχίζεται μετά τα τρία χρόνια είναι αποτέλεσμα της ανικανότητας του εαυτού να διασχίσει τη φάση του αποχωρισμού και της εξατομίκευσης (κατά τη θεωρία της Μάργκαρετ Μάλερ) και να αναπτύξει μια ξεχωριστή, ανεξάρτητη και εξατομικευμένη ταυτότητα από τη μητέρα του/της.

4.Οι διεστραμμένοι των προοιδιπόδειων τύπων διαστροφής, υπόκεινται σε άγχη επίμονα και ανυπόφορα στη φύση τους, που τους οδηγούν σε πάθη τόσο ισχυρά ώστε καταλήγουν στη συνεχή καταπάτηση των ηθικών αξιών, στην επιδίωξη και έμμονη αναζήτηση σεξουαλικών και διεστραμμένων πράξεων.

5.Η επιμονή των πρωτόγονων και αρχαϊκών νοητικών μηχανισμών οδηγεί σε μια απλόχερη ενσωμάτωση και προβολή των συναισθημάτων άγχους, φόβου και απειλής κατά της ζωής. Το άτομο διακατέχεται από υπαρξιακή αγωνία τόσο έντονη που είναι αδύνατο να αντιμετωπιστεί με τους συνηθισμένους τρόπους άμυνας του Εγώ πχ. άρνηση, αντίδραση μετασχηματισμού, εκλογίκευση, κ.λπ.

6.Το υπαρξιακό άγχος που αναπτύσσεται οφείλεται στους φόβους της καταβρόχθισης, της εκμηδένισης του Εγώ, (ο αναγνώστης ας προσέξει τα πιο κάτω σκίτσα, έργο ψυχαναλυόμενου) στο χάσιμο του εαυτού και των ορίων του εγώ, στη διάλυση του εαυτού, στο φόβο του αυτοκερματισμού, στο έντονο άγχος αποχωρισμού, «τη συγχώνευση ταυτότητας» όπως ο Έρικσον πρωτοπεριέγραψε το 1950. Όλοι οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται τη διαστροφική πράξη στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν την επιβίωση του εγώ και να επιτύχουν την προσωρινή έστω σταθερότητα των ορίων του εαυτού. (Οι σπάνιες εξαιρέσεις αυτού του τύπου οι οποίες δεν μπορούν συνειδητά να δεχτούν τις διαστροφικές πράξεις, μάχονται δυναμικά εναντίον αυτών και ως εκ τούτου το σύμπτωμα παραμένει λανθάνον, όπως θα το εξετάσουμε στο μέρος περί των λανθανουσών μορφών διαστροφής).

7.Το διεστραμμένο σύμπτωμα συντονίζεται από το εγώ, καθώς οι πυρηνικές συγκρούσεις, όπως ο φόβος της καταβρόχθισης από τη σαρκοφάγο μάνα, το χάσιμο των ορίων του εγώ, η διαταραχή της συνοχής του εαυτού, έχουν υποστεί μια μεταμόρφωση εξ αιτίας ενός μηχανισμού άμυνας που καλείται απωθητικός συμβιβασμός (repressive compromise mechanism) επιτρέποντας μόνο το πιο αποδεκτό μέρος της νηπιακής σεξουαλικότητας να παραμένει στη συνειδητότητα. (Μηχανισμός που περιγράφηκε από τον μαθητή του Φρόυντ, τον Σακς). Έτσι το διεστραμμένο σεξουαλικά άτομο αγνοεί την βαθύτερη φρίκη που τον οδηγεί στη σεξουαλική διαστροφή. Αυτό του μειώνει το άγχος και τον πανικό κατά πολύ.

8.Υπερισχύουν τα πρωτόγονα και προγεννητικά χαρακτηριστικά του Εγώ. Αντί της λογικής, της κρίσης, του αυτοελέγχου, της αυτοπειθαρχίας, έχουμε συχνά εκδηλώσεις ανώριμων, παρορμητικών δραστηριοτήτων και συμπεριφορών που ακυρώνουν τις πιο πάνω λειτουργίες. Π.χ. το άτομο παρουσιάζει επιφανειακές συμπεριφορές στοματικού ή πρωκτικού τύπου συνεχώς και σε έντονο βαθμό σχεδόν αποκλείοντας τη βαθύτερη σκέψη. Εκδηλώνεται ανώριμα, επιπόλαια, σχεδόν αντανακλαστικά στις επιταγές της πραγματικότητας αλλά και της κοινωνίας. Συχνά μάλιστα γίνεται ο περίγελος, το επίκεντρο αρνητικών σχολίων, αρνητικό πρότυπο συμπεριφοράς προς αποφυγήν. Για παράδειγμα ο επιδειξιμανής που ενώ τον κουτσομπολεύει και σχολιάζει όλη η γειτονιά, αυτός αναρωτιέται «μα τι έκανα; Εγώ κοιταζόμουνα στον καθρέπτη όταν με είδε η γειτόνισσα κατά λάθος».

9.Για το διεστραμμένο ασθενή ο σκοπός της διαστροφής του είναι η επιβίωση του Εγώ. Επιπρόσθετα στον ομοφυλόφιλο άνδρα υπάρχει μια επανασυγκρότηση της έννοιας της σεξουαλικής ταυτότητας από συμφώνου με την ανατομία του σώματος. Ο άνδρας επιτυγχάνει την «αρρενωπότητα» μέσω της ταύτισης με τον αρσενικό σεξουαλικό σύντροφό του∙ αυτό μειώνει το φόβο του ευνουχισμού. Η ομοφυλόφιλη γυναίκα επιτυγχάνει «ταύτιση εξ αντηχήσεως» (resonance identification) με τη γυναίκα σύντροφό της. Aυτό μειώνει και το αίσθημα του ευνουχισμού της. Η γυναίκα έτσι αναδημιουργεί την «καλή» σχέση μάνας-παιδιού. Άλλες διαστροφικές δραστηριότητες έχουν καλά περιγεγραμμένες λειτουργίες πέρα από εκείνες της επιβίωσης του Εγώ. Π.χ. ο διεστραμμένος αναπτύσσει ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις, προσαρμόζεται καλά στο επαγγελματικό πλαίσιο και δημιουργεί οικογένεια, παιδιά κ.λπ. Συμβαίνει έτσι να συμβιώνει κάποιος κοντά σε ένα τέτοιο πρόσωπο χωρίς να αντιληφτεί για χρόνια την υποκρυπτόμενη διαστροφή του.

10.Οι δύο υποτύποι των προοιδιπόδειων διαστροφών, (ο τύπος Ι και ΙΙ) μπορούν να οριστούν και να διαφοροποιηθούν από το βαθμό της παθολογίας των αντικειμενικών σχέσεων που έχει αναπτύξει ο ασθενής του τύπου Ι ή ΙΙ με το γύρω κόσμο .

O προοιδιπόδειος υποτύπος διαστροφής Ι.

Εν πρώτοις είναι μέτριος σε βαρύτητα. Υπάρχει μια παλινδρόμηση ή καθήλωση σε μια παιδική μορφή λιβιδινικής επένδυσης του εαυτού και του αντικείμενου. Ένα τέτοιο άτομο ταυτίζει τον εαυτό του με το αντικείμενο της αρέσκειάς του, ενώ ο εαυτός του προβάλλεται επάνω στο εξωτερικό αντικείμενο που λατρεύει και το οποίο ερωτεύεται και αγαπά τυφλά διότι το συγχέει και το θεωρεί ότι καθρεφτίζει ή αντικαθιστά τον εαυτό του τον ίδιο. (Kernberg, 1975, p. 329).

Ο Φρόυντ από το 1914 στη μελέτη του πάνω στον «ναρκισσισμό» έγραφε: «σύμφωνα με το ναρκισσιστικό τύπο» ένα τέτοιο άτομο αγαπά (α) τον εαυτό του για αυτό που είναι, (β) για αυτό που ήταν, (γ) για αυτό που θα του άρεσε να είναι στο μέλλον, (δ) κάποιον που κάποτε ήταν τμήμα του εαυτού του». Με το (δ) εννοεί το λιβιδινικό αντικείμενο αγάπης που ο ναρκισσιστής διάλεξε να επενδύσει όλη τη σεξουαλικότητά του, τουτέστιν τη μάνα, την ερωμένη ή τον ομοφυλόφιλο σύντροφο ή ακόμη και το φετίχ που λατρεύει.

Ο αναγνώστης κατανοεί τώρα όλα όσα συμβαίνουν στην ψυχοπαθολογία των ερωτικών σχέσεων και διαστροφών σε αντίθεση με τον υγιή και ισορροπημένο άνθρωπο, ο οποίος επενδύει με πιο ώριμο τρόπο τη λιβιδώ του (σεξουαλική ενέργεια ) επάνω στον εαυτό του και στο αντικείμενο, δηλ. τον ερωτικό σύντροφό του . Eρωτεύεται, αλλά δεν απορροφάται, αγαπάει, αλλά δε συντήκεται με το αντικείμενο της αγάπης του. Διατηρεί την αυτονομία του, το δικαίωμα να ενεργεί ελεύθερα και αυτόβουλα, να αγαπά και να σέβεται τον εαυτό του, αντί να υποδουλώνεται στο αντικείμενο του έρωτά του.

Ομοφυλοφιλία προιδιπόδειου τύπου ΙΙ.

Ο ασθενής που εμφανίζει διαστροφή στη σεξουαλική συμπεριφορά προοιδιπόδειου τύπου ΙΙ, διακατέχεται από την πιο σοβαρή μορφή διαστροφής που ελκύει το πρωταρχικό ενδιαφέρον του ερευνητή-ψυχαναλυτή λόγω της σοβαρότητας και της βαρύτητας της μορφής που παίρνει. H διαστροφική συμπεριφορά τύπου ΙΙ, κυριαρχεί σταθερά στην ψυχική ζωή του ατόμου, στην αναζήτηση για ταυτότητα καθώς και στη συνεκτικότητα του εαυτού. Οι διαστροφές που εκδηλώνονται σε ασθενείς του τύπου αυτού δεν είναι άσχετες με την ψυχοπαθολογία της προσωπικότητάς τους. Πρόκειται για ψυχική διαταραχή που ουσιαστικά υπάγεται στη ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας με διάφορους βαθμούς βαρύτητας.

Παρατηρούμε ότι το δαιμόνιο της εγωκεντρικότητας, του εγωισμού και της υπερηφάνειας είτε από την ορθόδοξη θεώρηση των πραγμάτων το δει κανείς, είτε από την ψυχαναλυτική, της Φροϋδικής και της Χορναϊκής Σχολής, γίνεται το πιο σοβαρό και βαθύτερο αίτιο που οδηγεί στη γένεση της κάθε είδους σεξουαλικής διαστροφής. Αν ψάξουμε σε βάθος για τα αίτια πρόκλησης των διαστροφών θα δούμε να συνδέεται ο ναρκισσισμός του προσώπου με τη λανθασμένη επίλυση της ερικσόνιας φάσης από την οποία όλοι οι άνθρωποι αναγκαστικά θα διέλθουν∙ της Αυτοπειθαρχίας έναντι της Αυτοκατάχρησης.

Κατά τη διερεύνηση του θέματος των διαστροφών, από την υπάρχουσα βιβλιογραφία αλλά και από τη μελέτη διαφόρων περιπτώσεων διαστροφών, αποδεικνύεται ξεκάθαρα η σχέση της ιδεατής εικόνας, της νευρωτικής υπερηφάνειας, του ναρκισσισμού και του εγωισμού με την ανυπαρξία αυτοελέγχου και αυτοπειθαρχίας με κατάληξη την αυτοκατάχρηση και την αυτοκαταστροφή.