Καλλίτερα κοινωνιοπαθής παρά απόλυτα απαθής
Είδη και εκδηλώσεις της αντικοινωνικού τύπου διαταραχής της προσωπικότητας.
Τώρα ελπίζουμε ότι ο αναγνώστης έχει έναν κατευθυντικό μπούσουλα ώστε να μπορεί να ξεχωρίσει τις εκδηλώσεις αυτής της διαστρεβλωτικής διαταραχής της προσωπικότητας. Το θέμα ασφαλώς δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται. Για παράδειγμα, μερικοί ερευνητές δίνουν άλλο νόημα στην ψυχοπαθητική (psychopathic) και άλλο στην κοινωνιοπαθητική (sociopathic) διαταραχή της προσωπικότητας. Τι εννοούν με τους όρους αυτούς;
Η ψυχοπαθητική προσωπικότητα σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες και μελέτες, προϋποθέτει την ύπαρξη βιολογικών δεικτών που επιβεβαιώνουν τη διαταραχή. Ο ψυχοπαθητικός με τη συμπεριφορά του εμφανίζει εκδηλώσεις που εστιάζονται περισσότερο στον συναισθηματικό και διαπροσωπικό τομέα. Η συμπεριφορά του δείχνει ευερεθιστότητα, επιθετικότητα, μνησικακία, διογκωμένο εγώ, υπερβολική αυτοεκτίμηση των ικανοτήτων του, επίμονη προσπάθεια να ικανοποιήσει την παρορμητική, ενστικτώδη τάση του για απόλαυση (σεξουαλικής φύσεως συχνά με παραφιλικές τάσεις, ή αποδοχή εκ μέρους των άλλων της αυθεντίας και των ικανοτήτων του, ή εκδηλώσεις λατρείας εκ μέρους του πλήθους) ανεξαρτήτως κόστους, χωρίς ενοχές για τη θυματοποίηση των άλλων, εντελώς αδιάφορος ως προς τον πόνο που προκαλεί σε τρίτους, προκειμένου να πετύχει τους ιδιοτελείς στόχους του.
Την ίδια στιγμή, η αντικοινωνική ή κοινωνιοπαθητική, εκδηλώνεται με διαταραγμένη συμπεριφορά που δείχνει την τάση της προς την κοινωνική απόκλιση, την μη συμμόρφωσή της στα κοινωνικά πρότυπα, όπως συμβαίνει με τον κάθε νομιμόφρονα πολίτη. Τούτο φαίνεται από τα συνεχή ψέματα, τη δολιότητα των ενεργειών της, τις ετοιμόλογες δικαιολογίες για την ασυνέπειά της, την εκλογίκευση της απάτης στην οποία συνειδητά προβαίνει. Χαρακτηριστική είναι η δικαιολογία της Τόνιας που συνελήφθη για διακίνηση κι εμπόριο κοκαΐνης από μεταμφιεσμένο αστυνομικό, στο δικαστήριο: «Το διαμέρισμα που μένω είναι του αγοριού μου. Απλά ήξερα που την είχε κρυμμένη. Εκείνος ο αστυνομικός ήταν καλός ηθοποιός, με φόβισε τόσο που σκέφθηκα πως θα με σκότωνε αν δεν του πουλούσα την κόκα!» Με λίγα λόγια ήταν ένα αθώο θύμα η καημένη! Ωθήθηκε από τον φόβο της να πουλήσει στον αστυνομικό κοκαΐνη! Ένα αθώο κοριτσάκι που βρέθηκε σε λάθος χρόνο στη λάθος θέση! [1]
Οι 5 υποτύποι της αντικοινωνικής προσωπικότητας
O Million διακρίνει 5 υποτύπους της αντικοινωνικής προσωπικότητας θεωρώντας ότι ο οποιοσδήποτε αντικοινωνικός είναι δυνατόν να εκδηλώνει κανέναν, έναν ή περισσότερους από έναν, από τους πιο κάτω υποτύπους:
Α) Η άπληστη αντικοινωνική προσωπικότητα. Κατ’ αυτήν τα άτομα αισθάνονται πως τα γεγονότα και οι συνθήκες της ζωής δεν τους απέδωσαν αυτό που άξιζαν. Βιώνουν ιδιαίτερη ηδονή κι ευχαρίστηση να κατακτούν υλικές απολαύσεις έστω και με παράνομους τρόπους, κλέβοντας, ληστεύοντας κ.λπ. και συσσωρεύοντας υλικά αγαθά. Ζηλεύουν απεριόριστα εκείνους που κληρονόμησαν πλούτο, είχαν αφθονία υλικών αγαθών, αγάπης, προστασίας, από την παιδική τους ηλικία. Είτε χρησιμοποιήσουν το δόλο, την απάτη, ή καταστρέψουν ξένη περιουσία για υλικά οφέλη, ο σκοπός τους είναι να αποκτήσουν αυτά που το πεπρωμένο τους στέρησε, σαν αμοιβή για όσα η μοίρα τους αρνήθηκε, σαν αποζημίωση για την κενότητα της ζωής τους, πιστεύοντας ότι μόνοι τους μπορούν να αποκαταστήσουν την ισορροπία που δικαιούνται. Κοχλάζουν από θυμό και μνησικακία και το γλεντούν δεόντως όταν βάζουν χέρι στην περιουσία και τα αγαθά των άλλων. Η εταιρεία δολοφόνων προ ετών, με έδρα της την Αθήνα, αποτελούνταν από τέτοιου είδους αμοραλιστές ψυχοπαθητικούς. Έπειθαν με διάφορα προσχήματα και υποσχόμενοι γενναία ανταλλάγματα, γέρους και γριές να υπογράφουν συμβόλαια και πληρεξούσια και στη συνέχεια τους δολοφονούσαν.
Πολλοί εξ αυτών διακατέχονται από μια αχαλίνωτη τάση για εκδίκηση, χειριζόμενοι τρίτους, αθώους και αφελείς σαν πιόνια στη σκακιέρα της ζωής. Σε μια παρόμοια περίπτωση, δύο αλήτες εισόρμησαν σε ένα αθηναϊκό φοιτητικό οικοτροφείο με μια δωδεκαριά ρολόγια και πούλησαν στους φτωχούς και άπειρους επαρχιώτες φοιτητές, έναντι υψηλού κόστους, ρολόγια ψεύτικα, μιας άγνωστης φίρμας «Kennedy» που την επαίνεσαν σαν κορυφαία αμερικάνικη ωρολογοποιία. Διέρρευσαν σκόπιμα και το μυστικό, ότι τα έφεραν λαθραία από τις ΗΠΑ, και ότι τους τα δίνουν «σχεδόν τσάμπα» και τα πούλησαν έναντι 1000 δραχμών, την εποχή (1964) που ένας μηνιαίος μισθός δημόσιου υπάλληλου ήταν 3000 δραχμές. Εννοείται πως μόλις οι δύο απατεώνες εξαφανίστηκαν τα ρολόγια έπαυαν να λειτουργούν.
Β)Η υπερασπιστική της αξιοπρέπειας προσωπικότητα. Αυτή περιλαμβάνει πολλά ναρκισσιστικού τύπου χαρακτηριστικά. Δίνει στους άλλους την εντύπωση του αψεγάδιαστου, του ακατάβλητου αγωνιστή, του ακαταδάμαστου, του απαραβίαστου, του αδιάλλακτου, ιδίως αν διακυβεύεται η υπόληψή του. Αν ασχοληθεί με την πολιτική, βρίσκει φοβερά επιχειρήματα από τα σκάνδαλα, τις ρεμούλες, τα ρουσφέτια των συναδέλφων του πολιτικών ώστε μπορεί άνετα να το παίζει ότι αυτός θα σώσει τη χώρα, θα αλλάξει το άθλιο status quo που επικρατεί από τους διεφθαρμένους πολιτικούς και κόμματα ότι θα φέρει την πραγματική επανάσταση στον τόπο που τη χρειάζεται δίνοντας νόημα κι ελπίδα στους αγανακτισμένους κι απελπισμένους πολίτες οι οποίοι τον λατρεύουν κυριολεκτικά. Τον κάνουν είδωλό τους, θεό τους. Ορκίζονται σ’ αυτόν και φτάνουν ως το έγκλημα. Μέχρι την ημέρα που θα αποδειχθεί ίδιος και χειρότερος από αυτούς που κατηγορούσε κι εξόρκιζε. Υπερβολικά εύθικτος και τρομερά απειλητικός κι εκδικητικός, φτάνει στο έγκλημα σε περίπτωση που δεχτεί προσβολές και ταπεινώσεις. Οι αντικοινωνικές του εκδηλώσεις είναι επίτηδες σχεδιασμένες και αποσκοπούν στο να επιβεβαιώνουν τους τρίτους ότι αξίζει τον αμέριστο σεβασμό και την εκτίμησή τους. Η περίπτωση του Καματερού, της Αθανασίας του Αιγάλεω, του Αρτέμη Σώρρα και το κόμμα του «Ελλήνων Συνέλευσις» είναι κτυπητό παράδειγμα.
Ένα άλλο παράδειγμα από τις δέλτους της Ιστορίας είναι ο Βίκτωρ Λάστινγκ.[2] Ένας έξυπνος, ιδιοφυής, πολύγλωσσος, ομιλητικότατος, γοητευτικός στην εμφάνιση απατεώνας που κέρδιζε εύκολα την εμπιστοσύνη όσων των γνώριζαν. Πλησίαζε εύπορους και τους έπειθε να αγοράσουν την θαυματουργό μηχανή του που παρήγαγε γνήσια, κολλαριστά χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων, έναντι του ποσού των 30.000 δολαρίων. Η χρυσοφόρα μηχανή ήθελε, φυσικά, 6 ώρες για να γεννήσει το κάθε χαρτονόμισμα. Πολλοί έπαιρναν το χαρτονόμισμα και το πήγαιναν σε τράπεζα για να ελέγξουν την γνησιότητά του. Επέστρεφαν τάχιστα βεβαιωμένοι και την αγόραζαν, με τη σκέψη πως σε 75 ημέρες θα απόσβεναν τα έξοδα αγοράς της και θα πλούτιζαν. Όμως η μηχανή αφού παρήγαγε άλλα δυο εκατοδόλαρα, δίνοντας αρκετό χρόνο στον Λάστινγκ για να εξαφανιστεί, σταματούσε και τύπωνε μόνο λευκό χαρτί. Άντε μετά να βρεις τον Λάστινγκ! Πουλάκι που πέταξε!
Ο ευφυέστατος αυτός απατεώνας, έδινε τέτοια εντύπωση ευυπόληπτου και τίμιου άντρα, ώστε κατόρθωσε να πουλήσει σαν δήθεν εκπρόσωπος της γαλλικής κυβέρνησης, ακόμη και τον Πύργο του Άιφελ για παλιοσίδερα σε έναν από τους έξη μεγαλύτερους μεταλλοβιομήχανους που δέχτηκαν την πρότασή του, με την πρόφαση ότι τα έξοδα συντήρησής του δεν συνέφεραν οικονομικά στην κυβέρνηση. Ο Αντρέ Πουασόν, ένας νεόπλουτος και φιλόδοξος βιομήχανος, σκεπτόμενος πως με αυτόν τον τρόπο θα αποκτήσει φήμη και δημοσιότητα και θα μπει στα σαλόνια της παρισινής αριστοκρατίας, υπέγραψε ένα συμβόλαιο, «δήθεν» με την κυβέρνηση και φυσικά έδωσε την προμήθεια που απαιτούσε μια τέτοια προσφορά, στον Λάστινγκ. Το «φακελάκι» ήταν μια βαλίτσα γεμάτη χαρτονομίσματα. Ο Λάστινγκ τη «βούτηξε» και εξαφανίστηκε από το Παρίσι διαφεύγοντας στη Βιέννη. Περίμενε να βρίσκεται όλη η γαλλική αστυνομία στο κατόπι του. Έπεσε έξω, ο Πουασόν ντράπηκε τόσο πολύ που έπεσε θύμα αυτής της καλοστημένης απάτης, ώστε δεν έβγαλε άχνα εκτός από έναν μεγάλο καυγά με τη γυναίκα του, η οποία επέμενε ευθύς εξ αρχής πως ο δήθεν κυβερνητικός εκπρόσωπος ήταν απατεώνας. Όταν ο Λάστινγκ διαπίστωσε πως δεν «κουνιόταν ρουθούνι» από την γαλλική police, επέστρεψε να συνεχίσει την πώληση του πύργου του Άιφελ και σε άλλους μεγαλοβιομήχανους. Το πράγμα στράβωσε γιατί τον υποπτεύθηκαν και διέφυγε στην Αμερική. Εκεί ήρθε σε επαφή με τον Αλ Καπόνε και τον έπεισε να επενδύσει μαύρο χρήμα σε νόμιμες μετοχές στην περίοδο της ανόδου του χρηματιστηρίου πριν από το κραχ. Ο Καπόνε τον συμπάθησε και απόσπασε τόσο πολύ την εμπιστοσύνη του, (για το άψογο του χαρακτήρα!) ώστε του έδωσε 50.000 δολάρια να τα επενδύσει δοκιμαστικά σαν αρχή. Ο Λάστινγκ κράτησε τα χρήματα για δυο μήνες και στη συνέχεια τα επέστρεψε λέγοντας ότι κάτι δεν του «πήγαινε καλά» με την εταιρεία που σκόπευε να επενδύσει. Η «τιμιότητα του ανδρός» ξετρέλανε τον Καπόνε ώστε του έδωσε 5.000 δολάρια από τις 50.000 για ανταμοιβή των υπηρεσιών που του πρόσφερε. Ο Λάστινγκ συνέχισε πάντως να πουλά δημόσια κτίρια στις ΗΠΑ αλλά τελικά δε γλύτωσε από το «δόκανο» του FBI, συνελήφθη και καταδικάστηκε σε είκοσι χρόνια κάθειρξης στο Αλκατράζ, όπου πέθανε άδοξα το Μάρτη του 1947 από πνευμονία.
Κι ένα παραλειπόμενο: Η γυναίκα του Πουασόν πήρε την εκδίκησή της για την ευπιστία του συζύγου της. Μετά το θάνατό του Πουασόν, έδωσε στη δημοσιότητα το συμβόλαιο αγοραπωλησίας που είχε υπογράψει ο άντρας της. Όλες οι εφημερίδες του κόσμου δημοσίευσαν το πρωτοφανές αυτό γεγονός. Εμείς πιστεύουμε πάντως, ότι κανείς δε διδάχτηκε τίποτα από αυτό το απίθανο γεγονός. Οι απατεώνες εξακολουθούν να πουλάνε τα απίθανα και οι ανενημέρωτοι αφελείς να τα… αγοράζουν
Γ) Η ριψοκίνδυνη προσωπικότητα, περιέχει αντικοινωνικού και οιστριονικού τύπου χαρακτηριστικά. Σκοπός της είναι να εντυπωσιάσει επιδεικνύοντας μια καταπληκτική ψυχραιμία και αταραξία σε καταστάσεις που οι άλλοι τις θεωρούν επικίνδυνες ή τρομακτικές. Ο κίνδυνος γίνεται από αυτούς αντιληπτός σαν επιβράβευση, σαν τρόπος να τους διεγείρει από τη ανία της καθημερινότητας και τους κρατάει ζωντανούς.[3] Η αίσθηση της ρουτίνας, της υπομονής και της υπευθυνότητας, τους φαίνεται μαρτύριο. Ένας τέτοιος τρόπος του «επικινδύνως ζειν» είναι ότι κάνουν σεξ χωρίς προφύλαξη με αγνώστους και άγνωστες. Παίζουν ό,τι έχουν και δεν έχουν συχνά και τις περιουσίες των συγγενών τους, σε τυχερά παιχνίδια, ή επενδύοντας τα πάντα σε μετοχές. Προτιμούν να πηδούν με χιονοσανίδες και με σκοινιά από γέφυρες, να ανεβαίνουν κάθετα ουρανοξύστες και βουνά με κίνδυνο να τσακιστούν. Τελευταία είναι της μόδας το BASE jump.[4] Πρόκειται για ριψοκίνδυνα πηδήματα (banding jumping), με αλεξίπτωτο, από πανύψηλες γέφυρες, αντένες γκρεμούς και δυσθεόρατα κτίρια. Τη δεκαετία του 70 ένας τέτοιος τύπος συντάραξε τις ΗΠΑ∙ ο Evil Canevil.
Σατανικός και κανιβαλικός για τον εαυτό του, πράγματι, έπαιρνε φόρα με τη μηχανή του και πήδαγε ποτάμια, αυτοκίνητα στη σειρά ή εκτοξευόταν παίζοντας το βλήμα, με ένα κανόνι. Φυσικά συχνά έσπαγε τα χέρια, τα πόδια ή το κεφάλι του και γινόταν αντικείμενο γελοιοποίησης μεταξύ των Αμερικανών. Ταυτόχρονα κατάφερνε να τραβά συνεχώς επάνω του τα φώτα της δημοσιότητας. Ο σοβαρότερος λόγος που τους κατατάσσει στους αντικοινωνικούς είναι η ανευθυνότητα των πράξεών τους και η ανικανότητα να αντιληφθούν τις συνέπειες, που οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται, μπορεί να έχουν για τη ζωή τους.
Δ) Ο νομαδικός τύπος προσωπικότητας που εμπεριέχει στοιχεία σχιζοειδικότητας και αποφευκτικότητας. Αυτός ο υποτύπος αποτελείται από εκείνους τους αντικοινωνικούς που αποφεύγουν την όποια επαφή και σύνδεση με την κοινωνία και τους ανθρώπους. Συνήθως περιφέρονται ως αλήτες στους δρόμους των μεγαλουπόλεων ανακατεύοντας τα σκουπίδια και ψάχνοντας να βρουν είτε κάτι φαγώσιμο, είτε κανένα ρούχο για να το φορέσουν κυρίως ένεκα του κρύου το χειμώνα. Στη Νέα Υόρκη πολλοί από αυτούς ζουν σε αχρησιμοποίητα, βρωμερά τουνέλια, δίπλα στον υπόγειο σιδηρόδρομο της πόλης. Τρέφονται μαγειρεύοντας αρουραίους που περιφέρονται κατά χιλιάδες ανάμεσά τους. Πρόκειται για άστεγους αλήτες, άνδρες και γυναίκες που θεωρούν τον εαυτό τους γρουσούζικο, καταραμένο ενώ έχουν την εντύπωση πως ο κόσμος τους αποστρέφεται. Είναι βρώμικοι και ζεύουν από μακριά, αλλά ελάχιστη σημασία δίνουν στην προσωπική τους υγιεινή. Βουτηγμένοι στην αυτοαπαξίωση, αυτοϋποτίμηση και το αυτομίσος, αυτοαπορρίπτονται από την υπόλοιπη κοινωνία για να γίνουν πλάνητες σαν τους τσιγγάνους, περιπλανώμενοι αλήτες και μπαγαμπόντηδες. Αυτοί ζητιανεύουν, μπαίνουν μέσα στα σπίτια και κλέβουν ό,τι βρουν, αν είναι γυναίκες, εκδίδονται για ένα κομμάτι ψωμί ή μπλέκουν με ναρκωτικά τα οποία εκτός ότι είναι χρήστες οι ίδιοι, τα εμπορεύονται κιόλας. Θυμόμαστε ένα ζευγάρι χίπηδων που είχε έρθει στα μέσα της δεκαετίας των 80 να μας παρακαλέσουν να γράψουμε μια διάγνωση για τον άντρα προκειμένου να αποφύγει τη στράτευση. Όπως μας διηγήθηκαν είχαν αποτραβηχτεί από το βουητό της Αθήνας σε μια απόμακρη ημιορεινή περιοχή της Κορινθίας, είχαν φτιάξει ένα αγροτόσπιτο και καλλιεργούσαν μια αρκετά εκτεταμένη έκταση γης. Ταυτόχρονα έτρεφαν ζώα και χαίρονταν την ανεξαρτησία τους με άφθονη χρήση χασίς και χεβιμεταλλική μουσική, μακριά από τις κακίες και τις διαστροφές (!) των ανθρώπων της πόλης. Όπως εξήγησαν, και οι δύο ήταν πασιφιστές ιδεολόγοι και εχθρεύονταν τον πόλεμο και η σκέψη και μόνο να στρατευτεί ο άντρας, τους έφερνε ανατριχίλα. Η σκέψη του στρατού, τους ήταν ανυπόφορη. Συμβόλιζε γι’ αυτούς τον ισχυρότερο και μισητότερο εκπρόσωπο της βίας, του πολέμου και της καταστροφικότητας.
Υιοθετημένα παιδιά που νιώθουν χαμένα, ότι δεν ανήκουν πουθενά και ψάχνουν να βρουν το στίγμα τους στον κόσμο, ακολουθούν το δρόμο του νομάδα αντικοινωνικού, προφανώς παρακινούμενα από μια υποσυνείδητη ανάγκη να βρουν τους φυσικούς τους γονείς. Η αίσθηση πως δεν τους «χωράει ο τόπος» σημαίνει την κοινωνική τους απομόνωση και αποστασιοποίηση από τους άλλους. Σαν συνέπεια, αυτοί οι νομάδες αντικοινωνικοί φαίνονται απομακρυσμένοι από την πραγματικότητα και έχουν μια θολή αίσθηση της αυτοεικόνας τους. Αν και σχετικά ακίνδυνοι, αδιάφοροι για τους γύρω τους, συχνά φοβισμένοι κι αδύναμοι να αντιμετωπίσουν βίαιες καταστάσεις και επιθετικού τύπου προκλήσεις, μερικοί έχουν έναν βαθιά ριζωμένο θυμό μέσα τους και είναι μνησίκακοι σε σημείο επικίνδυνο. Μπορεί για χρόνια να ψάχνουν την ευκαιρία να εκδικηθούν εκείνον που τους πρόσβαλε, τους ενόχλησε ή διείσδυσε με θράσος και απότομο τρόπο στο μοναχικό κόσμο τους. Λόγω κατάχρησης οινοπνεύματος και ναρκωτικών ουσιών, έχουν μια παραπάνω πιθανότητα να ενεργήσουν παρορμητικά και να εκτονώσουν τις ματαιώσεις και την οργή τους με πολύ βίαιο τρόπο εκδηλώνοντας ακόμη και σεξουαλικού τύπου επιθετικότητα, βιάζοντας και κακοποιώντας όποιον/αν θεωρούν πιο αδύναμο/η από αυτούς.
Γεώργιος Ευαγγελάτος
Πρόσφατα Σχόλια