Oι διαταραγμένες σχέσεις του αγοριού με
τους γονείς του το οδηγούν στην ομοφυλοφιλία.
Από πολύ νωρίς οι ψυχαναλυτές[1] είχαν διαπιστώσει ότι μια κυριαρχική, ψυχολογικά συνθλιπτική ή αρρενωπή μητέρα, ικανή να απωθεί και να «αδειάζει» τον πατέρα από τη θέση που του ανήκει, και ένας απών, αδύναμος, εχθρικός ή απορριπτικός πατέρας που αναγκάζει το αγόρι να ευρίσκεται συνεχώς κάτω από τη «θηλυκιά» επίδραση της μητέρας, οδηγεί και συνεισφέρει στη γένεση της ανδρικής ομοφυλοφιλίας.
Γίνεται αποδεκτό σήμερα ότι η παρουσία ενός ισχυρού πατέρα βεβαιώνει πως ο υιός θα πάρει τη σωστή απόφαση στην εκλογή του προσώπου με το οποίο θα σχετιστεί ερωτικά, συγκεκριμένα με μια εκπρόσωπο του άλλου φύλου.
Αντίθετα οι ομοφυλόφιλοι άνδρες διακατέχονται από το κίνητρο να στραφούν προς έναν εκπρόσωπο του δικού τους φύλου, αποτέλεσμα της ανάγκης να μειώσουν το άγχος ευνουχισμού που αναπτύσσεται δευτερογενώς κατά την οιδιπόδεια σύγκρουση πατέρα-υιού. Ψάχνουν να βρουν την επιβεβαίωση και τη σιγουριά που προέρχεται από την παρουσία του πέους στον ομόφυλο σεξουαλικό σύντροφο, αποφεύγοντας την ήδη (εκ του φύλου της) ευνουχισμένη γυναίκα, αρνούμενοι εντελώς κάθε οιδιπόδεια αντιπαλότητα με το ανδρικό φύλο επομένως και με τον πατέρα.
Ο Κάρολος Σοκαρίδης μάλιστα γράφει[2] ότι «έχω βρει εκπληκτικές ομοιότητες στο πρώιμο οικογενειακό περιβάλλον επί όλων των σεξουαλικώς παρεκκλινόντων. Το θέμα της υπερβολικά στενής επαφής με τη μάνα, μιας έλλειψης σεβασμού για τον πατέρα και η επακόλουθη εχθρικότητα ή/και παραίτηση του πατέρα από τον υιό του, καταλήγει να είναι το θεμελιώδες συστατικό όλων των παιδιών που αργότερα ανέπτυξαν διαστροφές». Προσδιορίζει μάλιστα κάποιους ομοφυλογενείς παράγοντες που θα οδηγήσουν αργά ή γρήγορα στη γένεση της ομοφυλοφιλίας. Αυτές τις οικογένειες που τροφοδοτούν (εν αγνοία τους βέβαια) με ομοφυλόφιλους την κοινωνία, και προκατασκευάζουν τις συνθήκες ώστε τα αγόρια τους αργά ή γρήγορα να καταλήξουν ομοφυλόφιλοι και στη συνέχεια αυτοί πρώτοι, οι γονείς τους, να τους ρίξουν τον «λίθο του αναθέματος», να τους απορρίψουν, να τους δείξουν με τη συμπεριφορά τους περιφρόνηση που θα τους οδηγήσει στην κοινωνική περιθωριοποίηση, ο Σοκαρίδης τις ονομάζει ομοσεξογενείς. Ας δούμε τα στοιχεία που συνθέτουν μια ομοσεξογενή οικογένεια.
Χαρακτηριστικά της οικογένειας που δημιουργεί ομοφυλόφιλα παιδιά.
Αρχικά ο αναγνώστης πρέπει να κατανοήσει ότι αν μια οικογένεια διαθέτει τα χαρακτηριστικά που θα περιγράψουμε δε σημαίνει πως το αγόρι τους θα καταλήξει οπωσδήποτε στην ομοφυλοφιλία. Αυτό δε γίνεται συνήθως από την παρεμβολή άλλων απροσδόκητων και εκτός προγράμματος παραγόντων. Σημαίνει επίσης ότι εάν εξετάσουμε τη δομή μιας ομοσεξογενούς οικογένειας ενός ομοφυλόφιλου θα βρούμε σίγουρα να ισχύουν πολλά από τα πιο κάτω συστατικά. Καλό είναι λοιπόν οι γονείς να ξέρουν πως να μειώσουν τους παράγοντες γένεσης της ομοφυλοφιλίας δημιουργώντας τις κατάλληλες ψυχολογικές συνθήκες και προϋποθέσεις.
1) Ο πρώτος ομοσεξογόνος παράγοντας είναι η κυριαρχικότητα της μητέρας στην περιοχή που αφορά την ανατροφή του παιδιού και τον βαθμό επίδρασής της στην ανατροφή του.
2) Η παραίτηση του πατέρα όσον αφορά την ισχύ, την εξουσία και το δικαίωμα να εξασκεί και αυτός ενός σημαντικού βαθμού επίδραση στο υιό του. Ο πατέρας αυτός θα μπορούσε να αποκληθεί παραιτητικός.
3) Η συνύπαρξη ενός παραιτητικού πατέρα και μιας ψυχολογικά συνθλιπτικής για το παιδί μητέρας, έχει σοβαρές επιπτώσεις διότι κάνει την αποστολή του παιδιού να αποχωριστεί από τη μάνα του και να εξατομικευτεί υπερβολικά δύσκολη, αφήνει δε την ψυχική δομή του παιδιού ελλειμματική και αναστέλλει την ανάπτυξή της.
4) Η αξιολόγηση του πατέρα σαν μοντέλο επιθετικότητας, εγκατάστασης της libido αλλά και ανάπτυξης αγαπητικής σχέσης εκ μέρους του υιού του, είναι από τις κύριες προϋποθέσεις για τη δημιουργία σωστής ταυτότητας του φύλου. Σχεδόν σε όλα τα προομοφυλόφιλα παιδιά, ο πατέρας δεν ήταν διαθέσιμος σαν αντικείμενο αγάπης ώστε να ταυτιστεί ο υιός μαζί του. Αυτό το είδος πατέρα ούτε για τη μάνα ήταν αξιόλογη πηγή συναισθηματικής υποστήριξης. Κι αν συμβαίνει να είναι παρών, σπάνια θέτει όρους ή απαγορεύει, αντίθετα είναι ιδιαίτερα παθητικός κι αποσυρμένος.
5) Αν και οι περισσότεροι ομοφυλόφιλοι περιγράφουν τον πατέρα τους σαν αδύνατο, παθητικό ανίκανο να ανταπεξέλθει στη μητέρα, δεν πρέπει να υποτεθεί ότι όλοι οι παραιτητικοί πατέρες δίνουν την εντύπωση της υποταγής και της ηττοπάθειας. Μερικοί υιοθετούν μια συναισθηματική στάση αλαζονείας, εχθρικότητας και ανωτερότητας. Πρόκειται για αμυντικούς μηχανισμούς αντιρρόπησης ενάντια στην κυρίαρχη μάνα, τους οποίους ασυνείδητα αντιλαμβάνονται σαν τρόπους έκφρασης και εκδήλωσης της γνήσιας πατρότητας.
6) Μερικοί ομοφυλόφιλοι παραπονούνται ότι οι πατέρες τους με ενεργό τρόπο έδειχναν φανερά τη δυσαρέσκειά, το μίσος και την αποδοκιμασία προς τους υιούς τους ή τους κατηγορούσαν ανοικτά ότι συμπεριφέρονταν σαν «σίσσι». Αν πάλι προσπαθούσε κάποιος απ” αυτούς να επιδείξει ανδροπρεπή συμπεριφορά στο παιδί του, το έκανε με αποσπασματικό τρόπο, με ελάχιστη συναισθηματική συνεισφορά και συχνά με εμφανή διάθεση να ειρωνευτεί, γελοιοποιήσει και χλευάσει τον υιό του. Με αυτό τον τρόπο απόδιωχναν και την έσχατη πιθανότητα να αποτελέσουν μοντέλο ταύτισης για τους υιούς τους.
7) Άλλοι πάλι για να αποφύγουν τις έριδες, να μειώσουν τις φιλονικίες ή να εξαφανίσουν τις πιθανότητες τσακωμών και χειροδικιών με τις γυναίκες τους κυριολεκτικά παραχωρούσαν την επίβλεψη των υιών τους στη μάνα. Με άλλα λόγια θυσιάζουν τους υιούς τους για να δραπετεύσουν από τις συζύγους τους και να διαφυλάξουν την ησυχία και την ελευθερία τους.
8) Πολλές μητέρες ομοφυλοφίλων υποφέρουν από μια αίσθηση αυτοϋποτίμησης και άγχος ευνουχισμού οι ίδιες καθώς και από έντονο φθόνο του πέους καθώς θεωρούν τον εαυτό τους και έχουν ανατραφεί έτσι, ώστε να πιστεύουν πως είναι γεννητικά ακρωτηριασμένες. Αυτές θεωρούν τα σώματα των αγοριών τους σαν πέη, υποκατάστατα ή σύμβολα της δικής τους αρσενικότητας, «επενδύοντας στους υιούς τους ολόκληρο το θετικό και συναισθηματικό φορτίο τους». Συμπεριφέρονται προς τα σώματα των παιδιών τους σαν να αποτελούν μέρος του δικού τους κορμιού ή βάζουν εμπόδια στο δρόμο προς την εξατομίκευση και την ελεύθερη έκφραση του παιδιού τους, ιδίως στην περίοδο του όχι[3] στην ηλικία των δύο ετών, οπότε το συντρίβουν. Δείχνουν περιφρόνηση προς τη φαλλική ανδρική εικόνα των υιών τους, επεμβαίνουν στην ταυτότητα του εγώ και στη σεξουαλική ταυτότητα τους, ακρωτηριάζοντας τη φαλλική αυτοεπιβεβαίωση και καταστρέφοντας κάθε αίσθηση αξίας του εγώ τους.
9) Υπό αυτές τις συνθήκες το αγόρι είναι ανίκανο να αποταυτιστεί από τη μάνα του προοιδιπόδεια έστω κι αν βρει τις κατάλληλες προϋποθέσεις να ταυτιστεί με τον πατέρα του κατά την οιδιπόδεια φάση ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης. Αυτό απαιτεί τη συνεργασία και των δύο γονέων καθώς και ένα ήρεμο παιδί που νιώθει να αγαπιέται κι από τους δύο γονείς του. Έχει δίκιο ο Greenacre που υποστήριξε από το 1960 ότι «οι διεστραμμένοι ασθενείς έχουν ιστορικό στο οποίο ο πατέρας υπέστη ένα σοβαρό, χρόνιο και συχνά ανυποχώρητο τραύμα εξευτελισμού της αξιοπρέπειάς του από τη μάνα, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα 2-3 χρόνια της ζωής του παιδιού«.
10) Στη φάση της επανατροφοδότησης (rapprochement)[4] κατά Malher, η οποία είναι υποφάση του σταδίου αποχωρισμού και εξατομίκευσης, το παιδί χρησιμοποιεί φυσιολογικά, τη μητέρα του σαν μέσο για να παλινδρομεί φαντασιωτικά σε προηγούμενες περιόδους ανάπτυξης, τότε που ένοιωθε μέρος και κομμάτι αναπόσπαστο του σώματός της. Την ίδια στιγμή η μάνα με τον τρόπο που φέρνεται, αρνούμενη να συνεργαστεί, είτε απασχολούμενη με τα άλλα της παιδιά, είτε με την εργασία της, του διεγείρει έντονα συναισθήματα μνησικακίας και ματαίωσης. Εδώ κρίνεται αναγκαία η παρουσία του πατέρα ο οποίος πρέπει να γίνει για το παιδί «μια σταθερή νησίδα που το συνδέει με την εξωτερική πραγματικότητα, αντικαθιστώντας τη μάνα στο ρόλο της επανατροφοδότησης που χάθηκε».
Είναι η περίοδος που τα νήπια απογοητευμένα από τις μητέρες τους, προκαλούν τους πατέρες να συμμετάσχουν στο παιχνίδι μαζί τους ζωγραφίζοντας μαζί, τηλεφωνώντας τους στη δουλειά, παίζοντας παιχνίδια στο κρεβάτι και στο πάτωμα ή εφευρίσκοντας διάφορους τρόπους για να απασχολήσουν τον πατέρα. Διότι η πατρική αγάπη τα βοηθά να μειώσουν το φόβο που τα απειλεί, ότι θα χάσουν το μητρικό αντικείμενο αγάπης. Ένα φόβο που τα πανικοβάλλει και τα μπλοκάρει πλήρως ενώ ματαιώνει και διαταράσσει τα μέγιστα την αντίληψη της πραγματικότητας. Μερικές φορές φαίνεται να είναι η ευρεία λεωφόρος που οδηγεί στην ψύχωση και μάλιστα την παρανοϊκή.
Αυτό το ενθουσιώδες παιχνίδι με τον πατέρα είναι που λείπει τελείως από το ιστορικό των προομοφυλόφιλων παιδιών. Έχει μάλιστα παρατηρηθεί ότι τα προομοφυλόφιλα αγόρια έχουν πολύ μεγάλη δυσκολία να συνδεθούν με άλλα πρόσωπα που μπορούν να παίξουν το ρόλο του πατρικού υποκατάστατου, συγκρινόμενα με τα φυσιολογικά αγόρια που εύκολα υποκαθιστούν τον πατέρα τους με ένα θείο, αδέρφια τους, παππούδες ή άλλους γηραιότερους άνδρες. Ίσως γιατί πληγώνονται καίρια από την ανυπαρξία, την παραίτηση ή την αδιαφορία του πατέρα μέσα στο εχθρικό περιβάλλον που κατασκευάζει γι’ αυτά η εξουσιαστική μάνα τους.
Είναι γεγονός πως εάν το παιδί δεν έχει τον πατέρα του να του συμπαρασταθεί, βιώνει ένα σοκαριστικό αίσθημα συρρίκνωσης και ξεφουσκώματος της αυτοεκτίμησης λόγω του υπερκαταπιεστικού συναισθήματος αδυναμίας και την επώδυνη αναγνώριση ότι είναι μόνο και αβοήθητο μέσα στη ζωή. Αυτό ακριβώς ονομάζει μια μάνα ψυχαναλύτρια, η Κάρεν Χορνάι, βασικό άγχος [5]. Αυτή η αίσθηση του αβοήθητου και της απειλής, προκαλεί υπερβολική ναρκισσιστική ευαλωτότητα, δυναμιτίζει τη συνοχή του εγώ, καταστρέφει την αυτοεκτίμηση και καταλήγει στην παθολογική εκδήλωση ενός μεγαλειώδους ναρκισσιστικού κι εξωπραγματικού εγώ για να αμυνθεί. Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα κατασκευάσει την πρωτογενή υποδομή της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας με την οποία όπως αναφέραμε, συχνά συνυπάρχει ο προοιδιπόδειος τύπος ΙΙ της ομοφυλοφιλίας.
11) Στον ομοφυλόφιλο άνδρα λοιπόν η μητέρα του έχει καταστεί από τη νηπιακή ηλικία ένα αντικείμενο διχασμού και σύγκρουσης. Από τη μια μεριά είναι επικίνδυνη και τρομακτική, πιέζοντάς τον προς τον χωρισμό και απειλώντας τον με την απώλεια του πρωτογενούς αντικείμενου αγάπης που είναι αυτή η ίδια! Από την άλλη μεριά, υπάρχουν οι συνειδητές και ασυνείδητες τάσεις της μητέρας να εναντιωθεί σε ένα τέτοιο χωρισμό, να το καταβροχθίσει και να παραμείνει απειλητικά ενωμένη με το παιδί της. Αυτή είναι άλλωστε και η προοιδιπόδεια πυρηνική σύγκρουση της ομοφυλοφιλίας τύπου Ι.
Παρατηρούμε ότι στη γένεση της ομοφυλοφιλίας συνυπάρχει ο εγωισμός και η νευρωτική αν όχι και ψυχωσικού τύπου, υπερηφάνεια μεταξύ των γονέων που βρίσκει έδαφος και αντανακλά απευθείας στη συμπεριφορά του παιδιού που διαστρέφεται ναρκισσιστικά, αποκτά οριακή διαταραχή της προσωπικότητας με στοιχεία ναρκισσιστικού τύπου (borderline personality proper) κατά τον O.F. Kernberg. Eδώ ερχόμαστε πράγματι να δούμε μια πραγματικότητα που έρχεται από τα βάθη των αιώνων 1900 χρόνια πριν ο Φρόυντ[6] ασχοληθεί με το θέμα αυτό στις εργασίες του.
1]Οι Βieber, Dain, Dince, Drellich, Freud, Grand, Gundlach, Kremer, Rifkin, Wilbur, Socarides, από την εμπειρία τους στην ψυχανάλυση ομοφυλοφίλων ασθενών, συμφωνούν λίγο πολύ για την επίδραση των σχέσεων γονεών-παιδιών στη γένεση της ομοφυλοφιλίας.
2]Socarides, C.: “The Preoedipal Origin and Psychoanalytic Therapy of Sexual perversions», International University Press, INC, Connecticut, 1988, page, 265.
3]Περίοδος του όχι ή φάση της άρνησης λαμβάνει χώρα περί το δεύτερο χρόνο ζωής κατά την οποία το νήπιο λέει συνεχώς «όχι» σε κάθε εντολή των γονέων του, δοκιμάζοντας έτσι την αυτοβουλία του προκειμένου να αποχωριστεί λίγο αργότερα από αυτούς και να γίνει αυτοτελές και ανεξάρτητο.
4]Abelin, E. L. “The role of the father in the separation-individuation process. In: Separation-Individuation: Essays in Honor of Margaret S. Mahler, ed. S. B. Mc Devitt & C.F. Settlage. New York: International University Press, p.p. 229-253.
5]Βασικό άγχος είναι το αίσθημα του παιδιού, αγοριού και κοριτσιού, ότι είναι απομωνομένο και αβοήθητο, σ’ ένα κόσμο “εν δυνάμει” εχθρικό. Ότι εκεί που νιώθει σιγουριά και ασφάλεια ξαφνικά αλλάζουν τα δεδομένα και απειλείται ακόμη και με ολοκληρωτική αυτοεκμηδένιση. «Νεύρωση και ανθρώπινη ανάπτυξη. Η πορεία για την ανέλιξη της προσωπικότητας», Εκδ. Επτάλοφος, Αθήνα 1990 σελ. 8.
6] Freud, S.: (1905b),»Three essays on the theory of sexuality», Standard Edition, 7:125-145. London: Hogarth Press, 1953. (1910a), «Leonardo da Vinci and a memory of his Childhood» Standard Edition, 11:59-137. London: Hogarth Press, 1957. (1914), «On narcissism: An introduction. Standard Edition, 14:67-105. London: Hogarth Press, 1958.
Πρόσφατα Σχόλια